Michel Reinders

Na de tweede wereldoorlog kwam de Japanner Tamura naar Frankrijk. Hij had toestemming van zijn leermeester Ueshiba om de krijgskunst Aikido in Europa te onderwijzen. Omdat Tamura vreemd was in de Europese cultuur vroeg hij raad hoe hij het Aikido het best kon verbreiden. Tot zijn verbijstering kreeg hij het advies om zich aan te sluiten bij een sportbond. In Japanse ogen was het merkwaardig om een krijgskunst te reduceren tot een louter fysieke aangelegenheid. Europeanen maken een onderscheid tussen lichaam en geest en tussen lichamelijke en mentale vorming. Japanners kennen dat onderscheid niet. Begrijpelijk is de Europese visie op Aikido wel. Bij de eerste kennismaking valt het fysieke aspect van Aikido het meest op. Bij nadere kennismaking ervaart men ook de mentale training.

De beoefenaar van het Aikido probeert zichzelf in harmonie met de omgeving te brengen. Als Aikidoka probeert men de agressie te stoppen door de tegenstander te laten blijken dat agressie nergens toe leidt. Dit komt in de fysieke technieken tot uiting en ook in de mentale vorming.
Op de judomat ziet Aikido er als volgt uit: meestal begint de les met ademhalingsoefeningen en oefeningen om energie (Ki) op te roepen. Er is geen competitie en men oefent om zijn eigen bewegingen te perfectioneren. Daarbij probeert men in harmonie te bewegen met de tegenstander en botsingen te vermijden. Doordat men gebruik maakt van de aanvalskracht en energie van de tegenstander hoeft Aikidoka zelf over weinig kracht te beschikken. Dit maakt deze krijgskunst geschikt voor jong en oud en man en vrouw. Men leert verdedigingstechnieken op verschillende aanvallen zoals een slag of een messteek. Daarnaast leert men om zoveel mogelijk ontspannen te blijven en de druk van de tegenstander naast zich neer te leggen.

Een aantal mensen heeft geprobeerd om principes van het Aikido te vertalen naar situaties in het dagelijks leven (1). Hoe kan men b.v. agressieve patiënten te woord staan op een manier die de agressie van deze mensen dempt?
Een situatie die mogelijk optreedt op een eerste hulppost: Een vader verschijnt met zijn zieke kind op de SEH. Omdat het druk is en de toestand van het kind niet acuut is, moet de man wachten. Na verloop van tijd wordt de man ongeduldig en verschijnt herhaaldelijk en steeds bozer aan de balie.
Bij agressie zijn er drie manieren van reageren. Ten eerste kan men boos reageren op agressie met als resultaat dat de situatie escaleert. Tegen de boze vader zou men zeggen: ‘u moet gewoon uw beurt afwachten’.
Ten tweede: men laat zich intimideren door agressie. Een geïntimeerde reactie is bijvoorbeeld: ‘ik zal kijken of de dokter u met voorrang kan behandelen.’ Dit maakt de situatie er meestal niet veiliger op.
De derde manier ligt op het pad van het Aikido. Daarin blijft men rustig en probeert zich niet te laten beïnvloeden door iemand die boos wordt. Vervolgens probeert men te begrijpen waarom een patiënt kwaad wordt en op subtiele wijze tot rust te manen. In het voorbeeld zou men kunnen reageren met: ‘ik begrijp dat u zich zorgen maakt over uw kind. We doen ons best u zo snel mogelijk te helpen. Wanneer u zo vriendelijk bent om ons te laten werken, zijn we het snelst bij u’.

(1) Een voorbeeld hiervan vindt men in: Nissink E. Buigen uit vrije wil, Ankh Hermes, 2004