IKEBANA – Japanse Bloemschik kunst

Het pad van de bloemen!

De Japanse bloemschik kunst sinds eeuwen. Al vanaf de 6e eeuw begon men met het schikken van bloemen en (groenblijvende)takken. Dit eerst door Japanse Boeddhistische priesters en later aan het hof, door de adel en onder andere door de Samoerai.
De oorspronkelijke naam van Ikebana was ‘ka-do’ (het pad of de weg van de bloemen). In Japan wordt het beoefenen van elke kunst of ambacht – zowel het boogschieten, andere krijgskunsten of o.a. het bloemschikken – gezien als een pad of een methode tot zelfverwerkelijking. Vandaar de namen ‘kuy- do (boogschieten), ‘ken- do , ‘aiki-do’, ‘ju- do ’, en ‘karate- do ’ (krijgskunsten en ook ‘cha- do ’ (theeceremonie). Voor elk van deze kunsten moet men veel leren om de kunst te beheersen.
De lichamelijke en technische vaardigheden worden aangeduid met ‘jutsu’. Bij Ikebana behoren hiertoe het knippen, vormen en vastzetten van het materiaal in de juiste positie.
De theorie en de geschiedenis noemt men ‘gaku’. De filosofie achter de metafysische en spirituele reis warbij we ontdekken wie we werkelijk zijn wordt ‘do’ genoemd. Jutsu en gaku zijn in tamelijk beperkte tijd te leren. Do is echter een studie die een mensenleven lang duurt.

Voorbeeld: Ikebana als “vrije vorm”:
– Wat opvalt, is de mooie in het oog springende bloem (de Helicoma), in feite gaat het niet om de bloem, het meest zichtbare (je uiterlijke leven) maar meer om wat het tot een mooie compositie maak. Wat jou tot een mooi? mens maakt eigenlijk;
– De in het bloemstuk verwerkte bamboe staat voor (groei)kracht en sterkte. Drie bamboestengels verwerkt in het bloemstuk steken uit de vaas. De hoogste wijst naar de Hemel, het universum, de op 2/3 lengte verbeeldt de mens, en op 1/3 lengte bamboestengel de wereld. In belangrijkheid zo geschikt?
– Als beginnend leven heb ik 3 Japanse Sierkers takken (Prunus) geschikt met uitbottende knoppen. De knoppen staan voor nieuw leven.
– Liggend, in zijn natuurlijke habitus groeiend de 4 naaldige blauwkleurige den (Pinus parviflora ‘Glauca’). De zeer soepele takken zijn ongelofelijk stevig en buigzaam. Tevens wordt de den in Ikebana stukken gebruikt als teken van de dood. Op het moment van de stage hebben we stilgestaan bij onze Japanse broeders en zusters in rouw door de verschrikkelijke Tsunami.
– Schuin over de glazen vaas gedrapeerd een ronding van een grassoort. Het symboliseert in één beweging de horizontale en verticale vormen die Aikido zo kenmerken.
– Daarnaast is verwerkt een tak van de Tulpenboom (Magnolia soulangeana), de Jeneverbes (Juniperus communis) en een ander groot “steun”blad.
– Als basis een eenvoudige tafel met middenopening welke het “smalle pad” van Do aanduid.

Gerrit de Koe maart 2011
Aiki Ryu Jan Rusman Haarlem